سرویس ساعتی گیربکس یا valve body یکی از اجزای اصلی گیربکس اتوماتیک است. در ظاهر این قطعه، شما پیچ و خمهایی را مشاهده میکنید. این پیچ و خمها از دریچهها، راههای عبور و سلونوئیدها تشکیل شده است.
وظیفه این پیچ و خمها این است که، مایعات انتقال را به جایی که برای تعویض دنده لازم است هدایت میکند. همه سیستمهای انتقال اتوماتیک، از دریچههایی تشکیل شده اند. این دریچه ها، به عنوان “مغز” گیربکس عمل میکند (در ادامه مطلب بیشتر راجب اصطلاح “مغز گیربکس” صحبت خواهیم کرد).
دهها گذرگاه و کانال متنوع در بدنه ساعتی گیربکس وجود دارد. این گذرگاهها و کانالها، جریان مایع هیدرولیک را به سوپاپهای مختلف هدایت میکند. این کار به این خاطر صورت میگیرد تا باند کلاچ مناسب را فعال کرده و بر اساس وضعیت رانندگی فعلی، به مناسبترین دنده منتقل شود. هر كانال باید كاملاً به صورت منظم درآید، تا مایع انتقال دهنده به جای درستی هدایت شود.
دریچههایی که بدنه سوپاپها را تشکیل میدهند، هر کدام با هدف خاصی به وجود آمدهاند. نام آنها منعکس کننده کاری است که انجام میدهند.
به عنوان مثال، بدنه سوپاپ دارای یک سوپاپ 2-3 دنده است. سوپاپ 2-3 وظیفه انتقال از دنده دو به دنده سه را دارد. اگر بخواهد از دنده چهار به دنده سه تغییر کند، در این صورت شیر 4-3 در بدنه سوپاپ تغییر میکند.
انواع مختلف ساعتی گیربکس
ساعتی گیربکس دو نوع اصلی دارد. نوع اول، دارای بدنه الکترونیکی است.
سیستم الکترونیکی ECT یا انتقال الکترونیکی کنترل شده، به عنوان کنترل اصلی خود برای کارکردن همه تعویض دندههای اتوماتیک، استفاده میکند.
بسیاری از اتومبیلهای جدید، از سیستم انتقال قدرت ECT استفاده میکنند. این سیستم شامل باندها و کلاچها میشود و با استفاده از هیدرولیک کار میکند. با این حال، برای کنترل هر کدام از مدارهای هیدرولیکی، از یک شیر برقی استفاده میشود.
این موضوع به انتقال دهنده اجازه میدهد، تا طرحهای کنترلی دقیق تر و پیشرفتهتری نسبت به انتقال غیر کنترلی شده الکترونیکی باشند. کنترلکننده گیربکس موارد مختلفی را میتواند کنترل کند. موقعیت گاز، سرعت خودرو، سیستم ترمز و دور موتور، توسط کنترل کننده گیربکس، کنترل میشوند.
نوع دوم ساعتی گیربکس، با نام بدنه شیر هیدرولیکی شناخته میشود. این سیستم با استفاده از فشار هیدرولیکی، برای کنترل هر سوپاپ متصل به اهرم، اقدام به تعویض دنده میکند.
زمانیکه شما دنده را تغییر میدهید، برخی از مسیرهای عبور در بدنه دریچه کشف میشود، تا در موقعیت مناسب قرار گیرد. حال اگر میخواهید اهرم دنده را در حالت “Drive” قرار دهید، مایع به داخل کلاچ هدایت و دنده یک فعال میشود.
چرا ساعتی گیربکس اتوماتیک مهم است؟
قبلا گفتیم “ساعتی گیربکس اتوماتیک، مغز گیربکس” است. اما چرا به مغز گیربکس معروف است؟
همانطور که میدانید ساعتی گیربکس اتوماتیک از قطعاتی مانند سوپاپ و کانال روغن ساخته شده است و وظیفۀ کنترل گیربکس اتوماتیک توسط روغن مخصوص را بر عهده دارد. از طرف دیگر میدانیم که گیربکس اتوماتیک مهمترین قسمت خودرو است که شامل قطعاتی مانند کلاچ، جعبه دنده و دیفرانسیل است.
برای افزایش طول عمر گیربکس اتوماتیک و عملکرد بهتر گیربکس و سایر قطعات، در طی دورههای مشخص، آنها را روغن کاری میکنیم. بنابراین کلیۀ کارهای مربوط به این قسمت (روغن کاری)، توسط ساعتی گیربکس اتوماتیک انجام میشود.
از طرف دیگر گیربکس با کمک ساعتی گیربکس اتوماتیک، مقدار ضریب دنده و فشار را کنترل میکند. به همین علت به ساعتی گیربکس اتوماتیک مغز گیربکس میگویند و قطعه مهمی در جعبه دنده است.
با گذشت زمان قطعات خودرو از جمله ساعتی گیربکس اتوماتیک دچار فرسودگی میشوند. با کاهش اصطکاک سوپاپها، فشار روغن گیربکس تغییر میکند و روغن به مقدار مناسب به کلاچها و توربینها نمیرسد بنابراین تعویض دنده به سختی انجام میشود و عملکرد گیربکس اتوماتیک مختل میشود.
در ادامه مشکلات ناشی از معیوب بودن ساعتی گیربکس اتوماتیک را مورد بررسی قرار میهیم.
عوارض معیوب بودن ساعتی گیربکس اتوماتیک و سوپاپها
1) مشکل در بدنه سوپاپ
اگر بدنۀ سوپاپ دچار مشکل شده باشد شما در هنگام ترمز کردن، قرار دادن ماشین در دنده های مختلف و شتاب گرفتن، صدای گیرکردن و یا کوبیده شدن را در گیربکس خواهید شنید. گاهی اوقات ممکن است این صدا ناشی از فشار نامناسب روغن باشد. در این صورت با بررسی مقدار روغن میتوانید مشکل را حل کنید.
2) مشکل در تعویض دنده ها
یکی دیگر از علائم رایج خرابی ساعتی گیربکس اتوماتیک، مشکل در تعویض دندههاست در حقیقت تعویض دنده با تاخیر انجام میشود که برای حل این مشکل باید حتماً خودرو را به تعمیرگاه ببرید.
اگرچه گیربکسهای اتوماتیک نسبتاً مقاوم و با دوام هستند اما نادیده گرفتن برخی از علائم باعث ایجاد مشکلات بزرگ تر میشود بنابراین نباید دست روی دست گذاشت و در اسرع وقت حتما به خودروی خود رسیدگی کنید.
