لوازم و قطعات گیربکس
در این مقاله به معرفی برخی از لوازم و قطعات گیربکس خواهیم پرداخت. لوازم گیربکس به هشت قسمت اصلی تقسیم می‌شوند. در خارج از موتور شما، گیربکس پیچیده‌ترین قسمت وسیلۀ نقلیه است. امروزه اکثر وسایل نقلیه، دارای گیربکس اتوماتیک هستند.
در گیربکس اتوماتیک هنگامی که راننده با سرعت‌های مختلف در حال حرکت است نیازی به تعویض دنده ندارد. همچنین هیچ پدال کلاچی در این خودروها وجود ندارد. وسیلۀ نقلیه تمام این اقدامات را به طور خودکار انجام می‌دهد. رانندگان کافیست فقط تمام توجه‌شان به فرمان، شتاب و ترمزگیری باشد.
لوازم و قطعات گیربکس؛ هشت قسمت اصلی گیربکس اتوماتیک
1) مبدل گشتاور (Torque Converter)
گیربکس‌های اتوماتیک کلاچ ندارند. اما در عوض، مبدل گشتاور جایگرین کلاچ شده و همان عملکرد را انجام می‌دهد. مبدل گشتاور از مهم‌ترین قطعات گیربکس است.
سیستم انتقال قدرت در حالی که هنوز به موتور متصل است، نمی‌تواند دنده را عوض کند. به همین دلیل، دنده‌ها محکم گیر می‌کنند. بنابراین اگر احساس کردید که مبدل گشتاور خوب کار نمی‌کند، باید سریعاً آن را تعمیر و یا تعویض کنید.
• تعمیرگاه گیربکس سروستانی؛ شماره تماس: 09171067318
مبدل گشتاور به موتور اجازه می‌دهد هنگام قطع اتصال از گیربکس روشن بماند، این مسئله همانند قطع شدن سیستم انتقال قدرت برای تعویض دنده با فشار دادن کلاچ بر روی جعبه دنده دستی است. در یک گیربکس اتوماتیک، مبدل گشتاور وظیفۀ کاهش سرعت و توقف ماشین شما را دارد و همچنین به موتور اجازه می‌دهد، کار کند.
نکتۀ مهم در مورد مبدل‌های گشتاور این است که با اتصال فیزیکی مهره‌ها، پیچ‌ها یا چرخ دنده‌ها به موتور متصل نمی‌شوند. در عوض، همۀ این‌‌ها از طریق روغن گیربکس انجام می‌شود.
2) پمپ روغن (Oil Pump)
پمپ روغن از دیگر لوازم گیربکس اتوماتیک است. پمپ روغن درون گیربکس اتوماتیک دقیقا مانند سایر پمپ‌های دیگر کار می‌کند. این قطعه از گیربکس، مایع انتقال را از مخزن انتقال به بدنه دریچه منتقل می‌کند، که در صورت لزوم تمام اجزای مختلف را در سراسر انتقال هدایت می‌کند.
این یک جزء پیچیده نیست، اما جزئی جدایی ناپذیر از سیستم است و یکی از معدود اجزای تشکیل دهندۀ گیربکس اتوماتیک است که گاها از کار می‌افتد.
3) چرخ دنده‌های سیاره ای
برخلاف گیربکس دستی، که دارای مجموعه‌ای از دنده‌های متعدد است، گیربکس اتوماتیک دارای یک یا چند مجموعۀ دنده سیاره‌ای است. چرخ دنده‌های سیاره‌ای دارای سه مجموعه دنده هستند؛ چرخ دندۀ اصلی، دنده خورشیدی که در مرکز حامل سیاره‌ای قرار دارد و مجموعۀ چرخ دنده‌های سیاره‌ای.
به طور معمول سه یا بیشتر از این چرخ دنده‌ها، مش بین دنده خورشید و چرخ دنده وجود دارد.
چرخ دنده رینگ تمام دنده‌های سیاره‌ای را با یک حلقه احاطه، و کل سیستم را به هم متصل کرده و به هم نزدیک می‌کند. این سیستم با قفل کردن همزمان دو تا از سه مجموعۀ دنده کار می‌کند. از آنجا که هر مجموعۀ دنده اندازه متفاوتی دارد، چرخ دنده‌های رینگ فقط با قفل کردن چرخ دنده‌های دیگر در جای خود، تعداد زیادی نسبت دنده را به شما می‌دهند.
این یک سیستم فوق العاده کارآمد است و به گیربکس اتوماتیک این اجازه را می‌دهد تا از گزینه‌های مختلف دنده بدون تنظیماتی که گیربکس دستی استفاده می‌کند، استفاده کند.
4) بسته های کلاچ (Clutch packs)
در یک گیربکس دستی، شما تعویض دنده را به صورت دستی انجام می‌دهید. در گیربکس اتوماتیک کمی پیچیده‌تر است. در گیربکس اتوماتیک یک بسته کلاچ دارای چندین صفحۀ فشرده است. هنگامی که بدنه سوپاپ فشار روغن را به بسته کلاچ می‌فرستد، تعداد مشخصی از بسته‌های کلاچ را به هم قفل می‌کند و به شما نسبت خروجی مورد نظر را می‌دهد.
مقادیر مختلف فشار روغن با مقادیر مختلف دیسک درگیر می‌شوند و نسبت دنده متفاوتی را به شما می‌دهد.
یک بسته کلاچ شامل دیسک‌های متناوب است که در داخل یک استوانه قرار می‌گیرند. نیمی از این دیسک‌ها فولادی بوده و دارای خطوط هستند که درون این استوانه قرار دارند. نیم دیگر آن دیسک‌های اصطکاکی بوده که در لبۀ داخلی خود دارای خطوط هستند و به سطوح بیرونی این استوانه متصل‌اند.
یک پیستون در داخل این استوانه وجود دارد که با فشار روغن در زمان مناسب فعال می‌شود تا بسته‌های کلاچ را در هم فشرده کند و دو جزء قفل شده به یک صورت بچرخند.
5) شافت خروجی
پس از اینکه جعبه دنده کارهای خود را به پایان رساند، قدرت را به شافت محرک منتقل می‌کند، که نیرو را تامین می‌کند، اما شافت خروجی گیربکس، شافت درایو را به حرکت در می‌آورد.
شافت خروجی پیچیده‌ترین قطعه نیست. در انتهای خود، دنده‌ای دارد که به سیستم انتقال قدرت متصل می‌شود و در انتهای دیگر خود، یک شافت چرخشی دارد. مقادیر مختلف فشار روغن با مقادیر مختلف دیسک درگیر می‌شوند و نسبت دنده متفاوتی را به شما می‌دهد.
6) باند ترمز (Brake band)
باندهای ترمز یک هدف دارند و آن هم نگه داشتن موقت چرخ دنده‌های سیاره‌ای است. آن‌ها اجازه می‌دهند RPM موتور قبل از آزاد شدن با نسبت دنده مطابقت داشته باشد، که این امر سبب می‌شود تا دندۀ نرم تری داشته باشید.
باندهای ترمز تقریباً مانند ترمزهای درام کار می‌کنند، با یک پیستون باند را در اطراف درام فشار می‌دهد. هر چه فشار پیستون بیشتر شود، قدرت ترمزگیری بیشتری نیز اعمال می‌شود.
7) فیلتر روغن گیربکس اتوماتیک
دقیقاً مانند موتور، گیربکس نیز فیلتر یا صافی دارد و درست همان کاری را انجام می‌دهد که شما فکر می‌کنید. مایع انتقال اضافی (روغن) پمپ روغن را در هنگام لزوم نگه می‌دارد.
این قطعه یکی ازاساسی ترین اجزای تشکیل دهندۀ گیربکس اتوماتیک است. همچنین یکی از اجزایی است که به تعویض نیاز دارد. واشرهای اطراف ظرف روغن اغلب از مایع انتقال دهنده نشت می‌کنند و باید تعویض شوند.
8) بدنه سوپاپ (Valve body)
موتور گیربکس اتوماتیک شما دارای ECU و بدنۀ سوپاپ است. این قطعه تمام فشار پمپ روغن را به تمام اجزای انتقال دهنده هدایت می‌کند تا نتایج مطلوبی را بدست آورید.
تا زمانی که بدنۀ سوپاپ مایع انتقال قدرت را هدایت نکند، هیچکدام از قطعات گیربکس اتوماتیک (از مبدل گشتاور گرفته تا بسته های کلاچ)، نمی‌توانند از آن مایع استفاده کنند.
یک گیربکس اتوماتیک توسط سنسورهایی کنترل می‌شود که مستقیماً با ماژول کنترل انتقال (TCM) کار می‌کنند تا همۀ مایعات را ارسال کنند. بدنۀ سوپاپ مهم‌ترین جزء تشکیل دهنده گیربکس اتوماتیک است.
گیربکس اتوماتیک مدرن از اجزا و سیستم‌های زیادی تشکیل شده است. برای عملکرد بهتر و همزمان لوازم و قطعات گیربکس اتوماتیک یک سیستم مکانیکی، هیدرولیکی و الکترونیکی هوشمند طراحی شده است.
وظیفه قطعات گیربکس اتوماتیک
- مجموعۀ دنده‌های سیاره‌ای که جزء سیستم‌های مکانیکی هستند و نسبت‌های مختلف دنده را ارائه می‌دهند. برای اطلاعات بیشتر در مورد چرخ دنده‌های سیاره‌ای به مطلب “گیربکس اتوماتیک” مراجعه کنید.
- سیستم هیدرولیک برای کنترل مجموعه دنده‌های سیاره‌ای، کلاچ‌ها و باندها از یک مایع انتقال مخصوص استفاده می‌کند. این مایع تحت فشار یک پمپ روغن از طریق دریچه‌ها، قسمت‌های ذکر شده را کنترل می‌کند.
- مهم‌ترین لوازم و قطعات گیربکس اتوماتیک، مبدل گشتاور آن است. این مبدل مانند کلاچ عمل می‌کند و به خودرو اجازه می‌دهد تا در دنده‌های مختلف متوقف شود.
- گاورنر و کابل سوپاپ، بر روی سرعت و موقعیت دریچۀ گاز در هنگام جا به جایی و تغییر مکان، نظارت می‌کنند.
- سیستم کامپیوتری و هوشمند در گیربکس اتوماتیک، نقاط جا به جایی را در خودروها شناسایی می‌کند و سپس شیرهای برقی را هدایت می‌کند تا جریان روغن در زمان مناسب به قطعۀ مورد نظر انتقال یابد.
کلاچ یک طرفه
از دیگر لوازم و قطعات گیربکس اتوماتیک “کلاچ یک طرفه” است. شاید تا به حال نام آن را نشنیده باشید. با ما همراه باشید تا در ادامه بیشتر با آن آشنا شویم.
مهم‌ترین ویژگی کلاچ یک طرفه این است که هیچ‌گاه اجازۀ حرکت در خلاف جهت عقربه ساعت را به رینگ‌ها نمی‌دهد. همچنین به محض اینکه درام شروع به حرکت در این جهت کند، با قفل کردن شیارها به درون هم آن‌ها را از حرکت بازمی‌دارد.
کلاچ یک طرفه به قطعه‌ای در گیربکس اتوماتیک گفته می‌شود که به چرخ دنده‌ها کمک می‌کند تا آزادانه در یک جهت حرکت کنند و قادر به حرکت در جهت معکوس نباشند.
عملکرد این کلاچ دقیقا مانند حرکت دوچرخه است. شما در هنگام دوچرخه سواری، با چرخاندن پدال به سمت جلو حرکت می‌کنید. اما هنگامی که به عقب پدال بزنید اتفاقی نمی‌افتد. معمولاً از کلاچ یک طرفه در زمان رانندگی برای تغییر دنده استفاده می‌شود.
سیستم هیدرولیکی در گیربکس اتوماتیک
این سیستم وظیفۀ انتقال روغنِ تحت فشار به همۀ لوازم و قطعات گیربکس اتوماتیک را بر عهده دارد. روغن گیربکس اتوماتیک شیفت‌ها و خنک کننده گیربکس را کنترل می‌کند.
برای اطلاعات بیشتر مطلب مربوط به “روغن گیربکس اتوماتیک” را مطالعه کنید. سیستم های جدید بسیار پیچیده‌تر هستند و با اجزای الکتریکی و کامپیوتری ترکیب شده‌اند.
برای حفظ گیربکس اتوماتیک در دمای بالا، بخشی از مایع گیربکس از طریق یکی از لوله‌های فولادی به محفظۀ خاصی وارد می‌شود که در آن ضد یخ در رادیاتور قرار گرفته است. سیال عبوری از این محفظه خنک شده و سپس از طریق لوله فولادی دیگر به گیربکس اتوماتیک منتقل می‌شود.
سیستم کامپیوتری در گیربکس اتوماتیک
کامپیوتر از سنسورهای روی موتور و گیربکس برای تشخیص مشکل در قسمت‌هایی مانند موقعیت دریچۀ گاز، سرعت خودرو، دور موتور، موقعیت سوئیچ، چراغ توقف و غیره استفاده می‌کند. گاهی اوقات سیستم‌های کامپیوتری سبک رانندگی شما را نیز به خاطر می‌سپارند یا به اصطلاح آن‌ها را حفظ می‌کنند تا در صورت نیاز از آن استفاده کنند.
این لوازم و قطعات گیربکس اتوماتیک به دلیل هوشمند بودن مزیت‌های زیادی دارند. برای مثال آن‌ها دارای یک حالت تشخیص هستند که می‌توانند مشکل را در مراحل اولیه تشخیص داده و با چراغ نشانگر به شما هشدار دهند. سپس یک مکانیک متخصص با تجهیزات لازم کدها را تشخیص می‌دهد و مشکلات را حل می‌کند.
