بدون شک اختراع گیربکس اتوماتیک یکی از بزرگترین دستاوردها در صنعت خودرو به حساب میآید. احتمالا در این میان نام گیربکس AMT را شنیدهاید. طی چند دهه گذشته، پیشرفت در فناوری گیربکس اتوماتیک، ضرورت عملیات تعویض دنده با پدال کلاچ و اهرم دنده را کاهش داده است. در اینجا با این فناوری بیشتر آشنا می شویم.
گیربکس AMT چیست؟
AMT مخفف عبارت Automated Manual Transmission است. این گیربکس در حقیقت یک راه میانبر برای رسیدن به سیستم گیربکس اتوماتیک با کمترین هزینه است.
اجزای مختلف این سیستم، انتقال قدرت دستی گیربکس و کلاچ را حفظ میکنند و از این جهت شباهت زیادی به سیستمهای دستی دارند اما کنترل کارکرد این دو بخش برعهدۀ یک سیستم کامپیوتری است.
گیربکس AMT چگونه کار میکند؟
عملکرد گیربکس اتوماتیک
گیربکس AMT از هیدرولیک و رایانههای متصل به واحد کنترل الکترونیکی یا ECU اتومبیل استفاده میکند.
الگوهای تعویض دنده بر روی ECU از قبل برنامه ریزی شده و عمدتاً در محدودۀ RPM که از پیش تعیین شده است، کار میکنند. هنگامی که سیستم، RPM بهینه را سنجید، ECU محرک هایی را که با کلاج و دنده کار میکنند را درگیر میکنند.
نحوۀ عملکرد گیربکس ای ام تی AMT به این صورت است که با استفاده از مغز کامپیوتری خود، عوامل مؤثر در نوع حرکت خودرو مثل میزان فشار وارد شده بر پدال گاز و دور موتور را میسنجد.
پس از بررسی شرایط، دستور رهاسازی کلاچ و تعویض دنده صادر میشود. موتورهای الکتریکی، عمل رهاسازی کلاچ و جابهجایی دندهها را برعهده دارند.
بخش TCU
کنترل تمامی این بخشها در اختیار یک سیستم کنترل است که میتواند متناسب با شرایط مختلف، دندهها را به صورت دستی تعویض کرده و یا عمل نیم کلاچ را با توجه به توان و دور موتور انجام دهد. این وظیفه بر عهده بخشی به نام TCU یا واحد کنترل انتقال قدرت است.
سرعت بررسی شرایط توسط TCU به قدری بالاست که راننده متوجه هیچ مکثی نمیشود. مغز کامپیوتری TCU برسرعت گرفتن یا رها کردن کلاچ و تعویض دندهها هم نظارت دارد؛ همچنین در این گیربکس، دریچۀ گاز کاملاً برقی میشود تا دور موتور در حین تعویض دنده، کنترل شده و از گاز خوردن بیمورد جلوگیری شود.
در گیربکسهای AMT پدال کلاچ از زیر پای راننده حذف شده است. در سیستم عمل کلاچ گیری به طور خودکار توسط یک برنامۀ کامپیوتری و یک سیستم الکتریکی انجام میشود.
نحوه تعویض وضعیت ها توسط دسته دنده
نحوه تعویض وضعیت – گیربکس AMT
وضعیت R: در این وضعیت سیستم AMT گیربکس را در حالت دنده عقب ( Rear ) قرار میدهد. هنگام جا زدن دنده عقب بایستی ضامن زیر دستۀ دنده به بالا کشیده شود تا دستۀ دنده به سمت جلو حرکت کند.
وضعیت N: در این حالت سیستم گیربکس AMT گیربکس را در حالت خلاص ( Neutral ) قرار میدهد.
وضعیت A: در این حالت سیستم گیربکس AMT گیربکس را در حالت خودکار ( Automatic ) قرار میدهد. عملیات تعویض دنده در این حالت به صورت خودکار انجام میپذیرد.
وضعیت M: در این حالت سیستم در حالت تعویض دنده دستی ( Manual ) قرار دارد. برای افزایش شماره دنده، دنده را به سمت ( + ) و برای کاهش دنده دستۀ دنده را به سمت ( ـ ) حرکت داد.
اجزای گیربکس معمولی و گیربکس ATM
اجزای گیربکس دستی – گیربکس AMT
اجزای گیربکس دستی، شامل موارد زیر است:
- پدال کلاچ
- مخزن مایع فعال سازی کلاچ
- سیلندر اصلی
- لوله فشار قوی
- سیلندر کمکی
- صفحه فشار (کلاچ)
- فلایویل دو توده
- دیسک اصطکاک (کلاچ)
- هماهنگ کننده
- مکانیسم فعال سازی دنده
- اهرم تعویض دنده
- شافت خروجی
- شافت ورودی
قسمت های اصلی گیربکس AMT عبارتند از:
- مغز کامپیوتری به نام TCU
- دریچه گاز برقی ( مبدل دریچه گاز برقی )
- موتورهای الکتریکی دندهها و کلاچ
مزایا گیربکس AMT چیست؟
- یکی از مهمترین مزایا این سیستم نسبت به سیستمهای معمول اتوماتیک، عدم وجود مبدل گشتاور و وجود کلاچ است.
- مبدل گشتاور به دلیل ساختار خاص خود همواره بخشی از نیرو را تلف میکند اما در سیستمهای دارای کلاچ، انتقال نیرو از موتور به گیربکس بدون اتلاف است.
- گیربکسهای اتوماتیک معمولی به دلیل پیچیدگی ساختاری، تا مدتی قبل تعداد دنده محدودی داشتند. اما در مقابل گیربکس AMT میتواند با قیمت کمتر، دندههای بیشتری را عرضه کند.
- قیمت پایینتر تعمیر و نگهداری به دلیل ساده تر بودن سیستم آن.
- افزایش کیفیت و عمر قطعاتی همچون کلاچ به دلیل کنترل شدن از طریق برق و برنامه نرم افزاری به جای کنترل مکانیکی توسط انسان.
- امکان افزایش تعداد دندههای گیربکس و در نتیجه، شتاب گیری بیشتر به دلیل نوع ساختار و عملکرد آن.
- کاهش مصرف سوخت و آلایندگی به دلیل وجود دریچۀ گاز برقی که دور موتور را کنترل کرده و از گاز خوردن بیمورد جلوگیری میکند.
چگونه از گیربکس AMT نگهداری کنیم؟
نگهداری گیربکس اتوماتیک – گیربکس AMT
- روغن گیربکس خودرو را بازرسی کنید.
اگر روغن گیربکس تیره به نظر برسد، احتمالاً مشکلی وجود دارد. روغن خوب باید یک رنگ روشن و شفاف باشد و از نظر ظاهری شیری یا گل آلود نباشد.
- مراقب سیستم خنک کننده باشید.
سیستم خنک کننده در سلامت موتور و گیربکس نقش اساسی دارد و معمولاً تصور میشود فقط از داغ شدن موتور جلوگیری میکند.
- گرم کردن خودرو قبل از حرکت
قبل از حرکت کمی صبر کنید تا خودرو گرم شود. توصیه میشود همیشه پس از روشن کردن خودرو چند دقیقه صبر کنید تا موتور گرم شود و سپس شروع به حرکت کنید، خصوصاً زمانی که هوا سرد باشد.
- از یدک کشی خودداری کنید.
از خودرویتان به عنوان یدک کش استفاده نکنید. در صورتی که از خودرویتان به خصوص در هوای گرم برای یدک کشیدن وزنی سنگین استفاده کنید، احتمال اینکه به جعبه دنده آسیب جدی وارد شود، وجود دارد. دلیل آن هم اکسید شدن و یا سوختن روغن گیربکس است.
- از رینگ و لاستیک استاندارد استفاده کنید.
- بازرسی منظم مهمترین قسمت تعمیر و نگهداری گیربکس است.
رانندگی با خودروهای دارای گیربکس AMT
مصرف سوخت کمتر و به طور کلی بهرهوری سوخت همواره یکی از دغدغههای افراد بوده و اگر شما هم جزء این دسته از افراد هستید، به شما پیشنهاد میکنیم از خودروهایی که دارای گیربکس AMT هستند استفاده کنید.
رانندگی با خودروهای مجهز به گیربکس AMT، مانند سایر خودروهای اتومات راحت است. ابتدا دنده را در حالت درایو Drive قرار میدهید و سپس پدال ترمز را به آرامی رها میکنید تا خودرو به سمت جلو حرکت کند. تمام کاری که راننده باید انجام دهد این است که با توجه به سرعت خود پدال گاز را تنظیم کند. این خودروها در شرایط ترافیک هم عملکرد بسیار خوبی دارند.
چند نکته موثر در مورد رانندگی
1) به پدال گاز فشار زیادی وارد نکنید
سعی کنید هنگام رانندگی، گاز وارد شده را در میزان ثابت قرار دهید در غیر این صورت به مغز الکترونیکی گیربکس AMT آسیب جدی وارد میشود. بنابراین توصیه میکنیم از شتابگیری و یا ترمزگیری سریع خودداری کنید و به صورت یکنواخت رانندگی کنید.
2)جلوگیری از لغزش گیربکس AMT
از ویژگیهای ذاتی گیربکس AMT در نسخۀ ارتقا یافته، لغزش و لرزش آن است. دور موتور بالا یکی از علتهای لرزش گیربکس است که شما میتوانید با پیش بینی دور موتور و گاز دادن کمتر این لرزش را کاهش دهید.
3) پای خود را به صورت مکرر روی پدال ترمز قرار ندهید
از آنجا که در خودروهای اتومات کلاچ وجود ندارد، رانندگان به طور ناخودآگاه آمادۀ استفاده از پدال ترمز هستند. اگر این کار را به صورت مداوم تکرار کنید، هم کار موتور بیشتر شده و سوخت بیشتری را مصرف میکند و هم ترمز خودرو دچار فرسودگی میشود. بنابراین از ترمز فقط در صورت نیاز استفاده کنید.
4) از رانندگی با سرعت بالا پرهیز کنید
مسلم است که مصرف سوخت با میزان کار موتور ارتباط مستقیم دارد. به زبان سادهتر، اگر شما اجازه دهید موتور شما بیشتر کار کند بنابراین سوخت بیشتری هم مصرف میکند و به مرور زمان هم موتور و هم گیربکس AMT آسیب میبینند.
5) سریعاً شتاب نگیرید
بلافاصله پس از قرار دادن خودرو به حالت درایو (Drive) و حرکت کردن، شتاب نگیرید. از آنجایی که عمل کلاچ زمانبر است، ممکن است فشار بی موردی را به موتور وارد کند. زیرا موتور با سرعت بیشتری نسبت به سایر اجزای گیربکس در حال چرخش است و شتاب بیرویه باعث فرسودگی موتور میشود.
بنابراین در ابتدای کار با سرعت مناسب رانندگی کنید و سپس به آرامی سرعت خود را افزایش دهید.
6) برای سبقتهای خود برنامه ریزی کنید
منظور از برنامه ریزی برای سبقت این است که دور موتور شما مناسب و گیربکس AMT در دندۀ صحیح باشد. در غیر این صورت شما در اواسط سبقت خود متوجه میشوید که خودروی شما حرکت مناسبی ندارد و شما مجبور خواهید شد برای حرکت بیشتر خودرو، گاز بیشتری را وارد کنید.
بنابراین به گیربکس فشار بیشتری وارد میشود و از طرف دیگر سوخت بیشتری را مصرف میکنید.
7) با گیربکس AMT و اجزاء آن بیشتر آشنا شوید
هر چه مدت زمان بیشتری را پشت فرمان بگذرانید، بهتر میتوانید مشخصات موتور و نسبت دنده را درک کنید. همین امر به شما کمک میکند تا رانندگی ایمنتر و راحتتری داشته باشید.
