در شرایط عادی گیربکس‌های اتوماتیک با توجه به نوع رانندگی افراد، نسبت دنده را انتخاب می‌کنند. همچنین عمل انتخاب نسبت دنده به علت خاصیت لنت گونۀ باندهای ترمز و صفحات، به راحتی و نرمی انجام می‌شود. اما گاهی ممکن است در گیربکس‌های اتوماتیک صدای ضربه بشنوید که به آن تقه زدن گیربکس اتوماتیک هم می‌گویند. فکر می‌کنید علت آن چیست؟
علل تقه زدن گیربکس اتوماتیک
تقه زدن گیربکس اتوماتیک دلایل زیادی دارد. هر گیربکس اتوماتیک با توجه به مدل طراحی و تعداد دنده‌های مشخص شده برای آن، می‌تواند تعدادی قفسۀ سیاره‌ای داشته باشد.
گیربکس اتوماتیک از مدارات هیدرولیکی که توسط بلوک هیدرولیک (ساعت گیربکس اتوماتیک) کنترل می‌شود، استفاده می‌کند. به این دلیل این کار صورت می‌گیرد تا نسبت دنده مشخصی را از طریق باندهای ترمز و صفحات انتخاب نماید.
برای اینکه یک گیربکس اتوماتیک قادر باشد نسبت دنده‌های مختلف را ایجاد کند، با کمک صفحات مختلف و باندهای ترمز، سرعت گردش بخش‌های مختلف قفسۀ سیاره‌ای را تغییر می‌دهد.
کنترل بلوک هیدرولیک نیز می‌تواند بر عهدۀ ECU و یا گاورنر مکانیکی باشد. همان طور که می‌دانید گیربکس‌های اتوماتیک از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند. هر کدام از این اجزاء عملکرد مخصوصی دارند.
یک گیربکس اتوماتیک ممکن است مانند سایر سیستم های هیدرولیکی دچار خرابی و فرسودگی شود. گاهی اوقات ممکن است سیستم خنک کننده به درستی کار نکند، فیلتر روغن نیاز به تعویض داشته باشد و یا ممکن است قطعات گیربکس اتوماتیک دچار خوردگی و یا شکست، شده باشند.
علاوه بر این باید بدانیم دشمن اصلی جعبه دنده های اتوماتیک گرما و حرارت زیاد است. در ادامه توضیح می‌دهیم که هر یک از عوامل چگونه باعث ایجاد صدای تقه زدن در گیربکس اتوماتیک می‌شوند.
1) خرابی شیر رادیاتور گیربکس اتوماتیک
همانطور که گفته شد گرما دشمن اصلی گیربکس‌های اتوماتیک است. اصطکاک ایجاد شده در بین قطعات گیربکس سبب تولید گرما می‌شود. این گرما باعث ذوب شدگی قطعات شده و گاهی نیز ممکن است باعث فرار شدن روغن واسکازین شود.
به همین دلیل گیربکس‌های اتوماتیک باید در محیطی خنک کار کنند و خنک ماندن این سیستم اهمیت زیادی دارد. از این رو غالباً برای خنک سازی فضای داخلی گیربکس از یک لوله کشی ویژه و یک مایع خنک کننده (معمولاً آب) استفاده می‌شود.
با این حال اگر شیر رادیاتور معیوب شده و عملکرد خود را به درستی انجام ندهد، حرارت در گیربکس اتوماتیک بالا می‌رود. این عمل باعث می‌شود شما صدای تقه زدن را در حین کار کردن گیربکس بشنوید.
2) خرابی شیرهای الکترونیکی و سوپاپ ها
در صورتی که سوپاپ ها و یا شیرهای الکترونیکی در گیربکس‌های اتوماتیک دچار عیب شده و عملکرد خود را به صورت صحیح انجام ندهند، روغن گیربکس تحت فشار قرار گرفته و خاصیت روان کنندگی آن مختل می‌شود. در این حالت کاملاً قابل انتظار است که شما صدای تقه زدن را در گیربکس اتوماتیک خود بشنوید.
3) اشکال در رانندگی
شاید ساده‌ترین و در عین حال رایج ترین علت تقه زدن گیربکس اتوماتیک، رانندگی نادرست باشد. گیربکس‌های اتوماتیک قلق‌‌های خاصی دارند و اگر به درستی از آن‌ها استفاده نشود، ممکن است با گذشت زمان دچار خرابی شوند.
در صورتی که راننده به درستی رانندگی نکرده باشد و در تعویض حالت دنده یا تغییر سرعت ناگهانی و نادرست عمل کند، بخش کامپیوتری گیربکس اتوماتیک با گذشت زمان فرسوده و مختل شده. همچنین باعث آسیب به اجزای داخلی گیربکس می‌شود.
افزایش دما و فشار ناگهانی در سیستم گیربکس‌های اتوماتیک، باعث عملکرد غلط اجزای کامپیوتری آن شده و موجب می‌شود شما صدای تقه زدن را بشنوید.
4) اتصالات داخلی گیربکس‌های اتوماتیک
در گیربکس اتوماتیک خودرو، به صدای تقه زدن توجه کنید. اگر صدا را شنیده و به آن توجه نکنید، کم کم این تقه زدن با تاثیر بر روی اتصالات داخلی گیربکس اتوماتیک سبب شل شدن آن‌ها می‌شود. بنابراین بهتر است قبل از شدت یافتن این مشکل، آن را به یک تعمیرکار با تجربه بسپارید و از بروز اتفاقات بعدی جلوگیری کنید.
5) آلوده شدن روغن گیربکس‌های اتوماتیک
روغن واسکازین استفاده شده در گیربکس‌های اتوماتیک ضامن عملکرد صحیح گیربکس است و نقش روان کننده دارد. روغن کاری گیربکس‌های اتوماتیک یکی از روش‌های مهم برای پیش‌گیری از فرسودگی و شکنندگی اجزای داخلی آن است.
در صورتی که این روغن آلوده شده و یا به هر دلیلی کیفیت خود را از دست داده باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
خاصیت روان کنندگی خود را نیز از دست داده و دمای گیربکس را به سرعت تغییر می‌دهد. در این شرایط باندها و صفحات درست درگیر نمی‌شوند و این عمل سبب ایجاد صدای تقه زدن در گیربکس‌های اتوماتیک می‌شود.
بنابراین توصیه می‌شود در دوره های مشخص اقدام به تعویض روغن گیربکس خودروی خود کرده و آن را کنترل کنید.
تقه زدن گیربکس اتوماتیک در دنده عقب
دقت داشته باشید که حین قرار دادن گیربکس اتوماتیک در حالت دنده عقب، به همان خاصیت روان کنندگی توسط روغن نیاز داریم. در صورتی که روغن گیربکس اتوماتیک به خوبی عمل نکرده و یا سایر قطعات آن مشکل داشته باشند، صدای تقه زدن گیربکس اتوماتیک در هنگام دنده عقب به گوش خواهد رسید.
رفع تقه زدن گیربکس اتوماتیک
برای رفع تقه زدن گیربکس اتوماتیک در صورتی که مشکل در موارد گفته شدۀ بالا نباشد، می‌توانید مطابق مراحل زیر اقدام کنید:
1) ابتدا سر باطری را جدا نمایید و اجازه دهید خودرو در حدود 20 دقیقه در این حالت باقی بماند.
2) پس از گذشت 20 دقیقه، سر باطری را به جای اولیه خود برگردانید و در حالی که پای خود را روی پدال ترمز قرار داده‌اید، دنده را از حالت P به حالت R ببرید.
3) اکنون پس از گذشت 2 تا 3 ثانیه، دنده را از حالت R به حالت N تغییر دهید.
4) دوباره 2 ثانیه منتظر مانده و دنده را از حالت N به حالت D ببرید.
5) مجدد 2 ثانیه صبر کرده و همین کار را برای 8 بار در وضعیت رفت و برگشت تکرار کنید.
6) در نهایت دنده را در وضعیت D گذاشته و با شروع به حرکت، سرعت را افزایش داده و تمام دنده‌ها را پر نمایید.
7) پس از آن مجدد سرعت را کاهش داده و خودرو را در حالت ایست کامل قرار دهید.
طریقۀ نگه داری از گیربکس اتوماتیک
گیربکس اتوماتیک یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین اجزای خودروهای دنده اتوماتیک است. این گیربکس وظیفۀ انتقال قدرت در خودرو را بر عهده دارد. در این گیربکس‌ها انتخاب سرعت دنده و نیروی وارده با توجه به سرعت و وضعیت جاده به صورت اتوماتیک از موتور به چرخ‌ها منتقل می‌شود.
بنابراین مراقبت از گیربکس اتوماتیک اهمیت ویژه‌ای دارد. در ادامه چند نکته برای نگهداری از گیربکس اتوماتیک را خواهیم گفت.
1) در واقع روغن و فیلتر مهم‌ترین بخش‌های یک گیربکس اتوماتیک هستند و حتما باید به صورت دوره ای عوض شوند.
2) دنده را درست تنظیم کنید.
3) مایع گیربکس را بررسی کنید.
4) سرویس‌های دوره‌ای را جدی بگیرید.
5) از بکسل‌های سنگین پرهیز کنید.
